Okręty typu "SWIFTSURE" zostały zaprojektowane przez Edwarda Reed'a do służby na dalekich wodach kolonii brytyjskich. Generalnie były niemal identyczne konstrukcyjnie z okrętami typu "AUDACIOUS", jednak zwiększono nieco zanurzenie, zastosowano pojedynczą śrubę oraz usprawniono poruszanie się pod żaglami.
| Kraj: Wielka Brytania klasa: pancernik centralnobateryjny (okręt pancerny z baterią centralną, żelaznokadłubowy pancernik centralnobateryjny) |
Specyfikacja
| Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
| SWIFTSURE |
Palmers, Jarrow | 31.08.1868 | 15.06.1870 | 27.06.1872 | Sprzedany na złom w 1908 r. |
| TRIUMPH | Palmers, Jarrow | 31.08.1868 | 27.09.1870 | 08.04.1873 | Sprzedany na złom w 1921 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
| Wyporność pełna | 6910 t. ("TRIUMPH": 6640 t.) |
| Tonaż | 3893 bm |
| Długość między pionami | 85,34 m (280 ft 0 in) |
| Szerokość | 16,76 m (55 ft 0 in) |
| Głębokość | 7,92 m (26 ft 0 in) |
| Zanurzenie | 7,62 m (25 ft 0 in) |
Napęd:
| Maszyny | Dwucylindrowa maszyna parowe typu Maudslay HRCR, 6 kotłów prostokątnych, 1 śruba |
| Ożaglowanie | 3056 m² (32 900 sq ft), 3 maszty |
| Moc nominalna | 800 nhp |
| Moc indykowana | 4913 ihp ("TRIUMPH": 5114 ihp) |
| Prędkość (maszyna parowa) | 13,755 węzła ("TRIUMPH": 13,522 węzła) |
| Prędkość (żagle) | 12,5 węzła |
| Paliwo | 540 t. węgla ("TRIUMPH": 550 t. węgla) |
| Zasięg | 1640 mil morskich przy prędkości 10 węzłów ("TRIUMPH":1680 Mm/10 w.) |
Opancerzenie:
| Burty | 203 mm - 152 mm (8 in - 6 in) na podkładzie z drewna o grubości 254 mm - 203 mm (10 in - 8 in) |
| Bateria | 152 mm - 102 mm (6 in - 4 in) |
| Przegrody | 127 mm - 102 mm (5 in - 4 in) |
Uzbrojenie:
| Początkowe | 10 dział 229 mm (9 in) (12 t.) MLR; 4 działa 152 mm (6 in) 64-funtowe (64 pdr) (71 cwt ) MLR; 6 dział 20-funtowych (20 pdr) RBL (salutacyjne) |
| Modernizacja w latach 1879/81 - "SWIFTSURE" | 10 dział 229 mm (9 in) (12 t.) MLR; 8 dział 102 mm (4 in) RBL; 6 dział 20-funtowych (20 pdr) RBL (salutacyjne); 4 działa 6-funtowe (6 pdr) QF; 4 działa 3-funtowe (3 pdr) QF; 4 wyrzutnie torped 356 mm (14 in) |
| Modernizacja w latach 1882/84 - "TRIUMPH" | 10 dział 229 mm (9 in) (12 t.) MLR; 4 działa 127 mm (5 in) RBL; 6 dział 20-funtowych (20 pdr) RBL (salutacyjne); 8 dział 6-funtowych (6 pdr) QF; 8 dział 3-funtowych (3 pdr) QF; 4 wyrzutnie torped 356 mm (14 in) |
Ludzie:
| Załoga | 450 oficerów i marynarzy (później 480 - 490 oficerów i marynarzy) |
Projekt
Okręty typu "SWIFTSURE" zostały zaprojektowane do służby na Pacyfiku, gdzie dobre właściwości morskie podczas żeglugi pod żaglami i pod parą były jednymi z priorytetów. Były pierwszymi okrętami pancernymi Royal Navy z kadłubem dennym pokrytym drewnem i miedzią - zapobiegało to gromadzeniu się osadów dennych i w przeciwieństwie do kadłuba żelaznego było odporne na korozję. Konstrukcja była wzorowana na typie "AUDACIOUS", jednak zastosowano podnoszoną pojedynczą śrubę oraz poprawiono właściwości morskie, głównie podczas rejsów pod żaglami. Były ostatnimi pancernikami oddanymi do służby z działami artylerii głównej poniżej 10 cali i z podnoszoną śrubą.
Konstrukcja
Kadłub
Konstrukcja kadłuba wzorowana była na typie "AUDACIOUS", jednak zwiększono zanurzenie aby poprawić właściwości morskie. Wyporność pełna HMS "SWIFTSURE" wynosiła 6910 t. natomiast HMS "TRIUMPH" 6640 t. Długość między pionami wynosiła 85,34 m (280 ft 0 in), szerokość 16,76 m (55 ft 0 in), zanurzenie 7,62 m (25 ft 0 in). Część kadłuba poniżej linii wodnej wzorowano na typie "DEFENCE", głównie w celu poprawy właściwości morskich podczas używania żagli, przy zachowaniu stabilności i uzyskania dobrej platformy dla dział. Kadłub został obity drewnem i miedzią aby zapobiec szkodliwemu wpływowi wody morskiej. Zwiększyło to wyporność HMS "SWIFTSURE" o ok. 900 t., natomiast HMS "TRIUMPH" o ok. 600 t. w porównaniu do projektu. Zdecydowano się na powrót do użycia miedzianego poszycia, które było drogie ale lepiej chroniło kadłub przed obrastaniem od pokrycia cynkowego czy typu Muntz. Takie rozwiązanie wydawało się najbardziej racjonalne z racji tego, iż okręty te miały pełnić służbę na dalekim Pacyfiku, gdzie nie było stoczni z dokami, które mogły przyjąć okręt i oczyścić kadłub (pierwsza stocznia w tamtym rejonie Esquimalt w 1886 r.). Początkowo planowano skonstruować te okręty jako pancerniki wieżowe, jednak z braku doświadczeń eksploatacyjnych z wykorzystania podobnych okrętów, zdecydowano się na tradycyjne rozwiązanie w postaci pancernika z dwupoziomową baterią umieszczoną centralnie.
Również z racji planowanej służby na dalekich wodach po raz pierwszy wzięto pod uwagę również dobro marynarzy. Wszyscy byli zakwaterowani na pokładzie głównym, co w przeciwieństwie od dotychczasowych kwater na pokładzie dolnym zapewniało znacznie lepsze warunki bytowania. Kwatery oficerskie były również odpowiednio bardziej wygodne i funkcjonalne. Wszystko to powodowało iż okręty te były niezwykle popularne wśród marynarzy.
Uzbrojenie
Początkowo okręty typu "SWIFTSURE" były uzbrojone w 10 dział 229 mm (9 in) MLR, 4 działa 152 mm (6 in) MLR oraz 6 dział 20-funtowych (20 pdr) RBL (salutacyjnych). W latach 1879/81 została przeprowadzona modyfikacja uzbrojenia na HMS "SWIFTSURE", natomiast na HMS "TRIUMPH" zmieniono je w latach 1882/84. (patrz tabela).
Opancerzenie
Opancerzenie generalnie było identyczne jak w typie "AUDACIOUS". Pas pancerny o szerokości 2,44 m (8 ft) miał grubość 203 mm (8 in) na śródokręciu, natomiast na końcach zmniejszał się do 152 mm (6 in). Główna bateria miała 17,98 m (59 ft) i była ochraniana 152 mm (6 in) pancerzem burtowym oraz przegrodami - przednią o grubości 127 mm (5 in) oraz tylną o grubości 102 mm (4 in). Bateria górna nie miała przegród, natomiast ochraniający ją pancerz miał grubość 152 mm (6 in) na bokach i zaokrąglonych rogach o grubości 102 mm (4 in).
Napęd
Napęd okrętom klasy "SWIFTSURE" zapewniały 2-cylindrowe maszyny typu Maudslay HRCR. Średnice cylindrów wynosiły 2,49 m (98 in), natomiast skok 1,22 m (48 in). Ożaglowanie początkowo miało powierzchnię 3056 m² (32 900 sq ft), jednakże w trakcie modernizacji w latach 1879/81 powierzchnię ożaglowania zmniejszono do 2113 m² (22 750 sq ft. Okręty doskonale zachowywały się na morzu podczas żeglugi z wykorzystaniem żagli. Były ostatnimi dużymi okrętami wyposażonymi w podnoszoną śrubę.
Służba
HMS Swiftsure
| 1868 | Okręt zatwierdzono do budowy. |
| 31.08.1868 | Położenie stępki. Okręt nosił numer stoczniowy 240. |
| 15.06.1870 | Wodowanie. |
| 11.05.1872 | Okręt zostaje wcielony do służby w Royal Navy. Od razu po oddaniu do służby przydzielono go do Channel Squadron i skierowano na próby morskie. Okazał się nie do pobicia podczas rejsu pod żaglami. |
| 06.1872 | Próby okrętowe w okolicach Plymouth. |
| 27.06.1872 | Ukończenie budowy. Koszt okrętu wyniósł 257 081 funtów (kadłub: 207 940 funtów, maszyny: 49 141 funtów). |
| 15.07.1872 | Okręt opuścił Plymouth i udał się na Morze Śródziemne. Pod koniec lipca dotarł na Maltę i bazował tam przez cały sierpień. |
| 10.1872 - 11.1872 | Okręt bazował w Gibraltarze i na Maladze. |
| 12.1872 | Okręt wraca na Maltę. |
| 01.1873 - 04.1873 | Okręt odbywa rejs po portach Grecji i Turcji. |
| 05.1873 | Okręt bazował na Malcie i w Palermo. |
| 07.1873 - 10.1873 | Okręt przebywał w różnych portach na Morzu Egejskim. |
| 11.1873 - 02.1874 | Okręt bazował w Gibraltarze, odwiedził także kilka portów w Hiszpanii. |
| 05.1874 | Pancernik udał się do Włoch. |
| 07.1874 - 08.1874 | Okręt odbył rejs po portach wschodniej części Morza Śródziemnego. Miesiąc później odwiedził Gibraltar i kilka portów w zachodniej części Morza Śródziemnego. |
| 11.1874 - 12.1874 | Pancernik bazował na Malcie. |
| 01.1875 - 02.1875 | Okręt odwiedził porty we wschodniej części Morza Śródziemnego i na Morzu Egejskim. |
| 08.1875 - 09.1875 | Rejs po portach Włoch. |
| 10.1875 - 11.1875 | Okręt ponownie odwiedził porty we wschodniej części Morza Śródziemnego i na Morzu Egejskim. |
| 12.1875 | Powrót okrętu na Maltę. |
| 04.1876 | Okręt bazuje w Gibraltarze. |
| 07.1876 - 11.1876 | Kolejny rejs okrętu po portach wschodniej części Morza Śródziemnego i Egejskiego. |
| 1878 | Okręt kończy służbę na Morzu Śródziemnym i wraca do kraju. |
| 1879 - 1881 | Okręt przechodzi modernizację i przebudowę w Devonport. M.in. zmieniono konfigurację ożaglowania okrętu oraz uzbrojenie. Dobudowano również kwatery admiralskie, gdyż planowano wysłać okręt na Pacyfik, gdzie miał pełnić funkcję okrętu flagowego. |
| 1882 - 1885 | Okręt pełni rolę okrętu flagowego na Pacyfiku. |
| 1885 - 1888 | Okręt pozostawał w remoncie. M.in. na okręcie wymieniono kotły. |
| 24.04.1888 | Okręt po pobycie w doku zostaje ponownie wcielony do służby w Devonport. |
| 04.1888 - 10.1890 | Okręt pełni ponownie rolę okrętu flagowego na Pacyfiku. |
| 1890 - 1891 | Po powrocie okręt zostaje przeniesiony do rezerwy. |
| 1893 | Okręt podczas manewrów całej floty z racji złego stanu maszyn otrzymał pozwolenie na użycie żagli podczas marszu z resztą okrętów. To był ostatni raz, kiedy okręt liniowy Royal Navy użył żagli podczas marszu z resztą floty parowej. |
| 1901 | Okręt pełnił rolę hulku magazynowego. |
| 03.1904 | Nazwa okrętu została zmieniona na "ORONTES". |
| 04.07.1908 | Okręt został sprzedany na złom do Castle. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
| 05.1872 - 06.1874 | Captain the Hon. William J. Ward | ||
| 06.1874 - 11.1877 | Captain John Kennedy Erskine Baird, Morze Śródziemne | ||
| 11.1877 - 10.1878 | Captain Nowell Salmon, Morze Śródziemne | ||
| 03.1882 - 08.1884 | Captain Henry C. Aitchison | ||
| 08.1884 - 12.1885 | Captain the Hon. Thomas S. Brand | ||
| 24.04.1888 - 10.1890 | Captain James L. Hammet | ||
| 07.1891 - 08.1891 | Captain Sacheverel C. Darwin | ||
| 08.1891 - 12.1893 | Captain Charles L. Oxley | ||
HMS Triumph
| 1868 | Zatwierdzenie okrętu do budowy. |
| 31.08.1868 | Położenie stępki. Okrętowi nadano numer stoczniowy 241. |
| 27.09.1870 | Wodowanie. |
| 08.04.1873 | Ukończenie budowy. Koszt okrętu wyniósł 258 322 funtów (kadłub: 209 109 funtów, maszyny: 49 213 funtów). Okręt po oddaniu do służby zostaje skierowany do służby w składzie Channel Fleet. |
| 07.1874 - 09.1874 | Okręt wraz z kilkoma innymi jednostkami (HMS "NORTHUMBERLAND", HMS "MONARCH", HMS "SULTAN" i HMS "AGINCOURT") odbywa rejs po portach Wielkiej Brytanii, łącząc ćwiczenia ze swoistą "promocją" Royal Navy, gdyż podczas pobytów w portach zazwyczaj okręty są udostępniane do zwiedzania. Odwiedzone porty to: Pembroke (10.07 - 13.07), Liverpool (14.07 - 20.07), Belfast (21.07 - 26.07), Greenock (27.07 - 03.08), Lough Foyle (04.08 - 07.08), Loch-na-Keal (09.08 - 13.08), Kirkwall (19.08 - 22.08), Invergordon (28.08 - ?), St Andrews (7/8.09), Inverness (09.09 - 10.09), Edinburgh (10.09 - 14.09), Sunderland (15.09 - 19.09) i Great Yarmouth (20.09 - 22.09). |
| 05.11.1874 - 07.12.1874 | Po opuszczeniu Plymouth okręt uczestniczy w ćwiczeniach wraz z HMS "NORTHUMBERLAND", HMS "MONARCH", HMS "SULTAN", HMS "AGINCURT" i HMS "RESISTANCE" na wodach okalających nieopodal Vigo. Później najprawdopodobniej zostaje wysłany na Morze Śródziemne. |
| 1877 | Okręt zostaje zdjęty ze służby i skierowany do doku, gdzie miał zostać przygotowany do służby na Pacyfiku. |
| 01.05.1878 | Po niewielkiej przebudowie okręt zostaje ponownie wcielony do służby w Devonport. |
| 1878 | Okręt zostaje skierowany na Pacyfik, gdzie ma zastąpić w funkcji okrętu flagowego fregatę HMS "SHAH" po jej mało zdecydowanej akcji przeciwko peruwiańskiemu okrętowi pancernemu "HUSCALAR". |
| 21.11.1881 | Podczas pobytu okrętu nieopodal wybrzeży Chile na okręcie nastąpiła eksplozja wywołana substancją zwaną siarczanem kserotynowym "xerotine siccative". Trzech marynarzy zginęło, a siedmiu zostało rannych. |
| 1882 | Okręt zostaje zluzowany przez HMS "SWIFTSURE" i wraca do Anglii. |
| 1882 - 1884 | Okręt przechodzi modernizację i przebudowę. M.in. zmieniono konfigurację ożaglowania okrętu oraz uzbrojenie. |
| 01.1885 - 12.1888 | Okręt przebywa na Pacyfiku, ponownie pełniąc rolę okrętu flagowego. W trakcie tej służby, w 1887 r. okręt brał udział w uroczystym otwarciu Kanadyjskiej Kolei Pacyfiku. |
| 12.1888 - 02.1890 | Okręt przechodzi remont. |
| 04.02.1890 | Okręt zostaje ponownie wcielony do służby w Devonport po pobycie w doku. |
| 02.1890 | Okręt dostaje przydział pełnienia roli okrętu flagowego w Queenstown dla Rear Admiral James Erskine. |
| 20.02.1890 - 25.02.1890 | Próby odbiorcze. Po ich zakończeniu okręt udaje się do Irlandii. |
| 03.1890 - 24.07.1890 | Okręt przebywał w Queenstown. 24 lipca okręt opuścił port i udał się na coroczne ćwiczenia. |
| 07.1890 - 08.1890 | Ćwiczenia i manewry morskie. |
| 21.08.1890 - 26.08.1890 | Okręt bazował w Plymouth. |
| 28.08.1890 - 06.1891 | Pancernik wrócił do Queenstown. |
| 24.06.1891 - 03.07.1891 | Pancernik został zadokowany w Devonport, usunięto na nim drobne uszkodzenia. |
| 07.1891 | Letnie manewry na wodach Kanału. W ich trakcie, 15 lipca okręt uległ kolizji z trawlerem "ACALIA" nieopodal Brixham. |
| 04.08.1891 - 06.1892 | Okręt wrócił do Queenstown. Pozostawał tam aż do lata następnego roku. 1 stycznia na okręcie podnosi swoją flagę Rear admiral Henry St. John. |
| 07.1892 - 08.1892 | Coroczne letnie manewry na wodach kanału. |
| 24.08.1892 - 12.1892 | Okręt wrócił do Queenstown. |
| 27.12.1892 | Okręt przebywał w rezerwie w Devonport. W tym czasie okręt odwiedzał również inne porty. M.in. znalazłem informację, że 9 stycznia 1893 r. okręt opuścił Plymouth i udał się do Queenstown. |
| 07.1900 | Okręt pełni funkcję zaopatrzeniowca i magazynu w Plymouth. Okręt zostaje również częściowo rozbrojony i pozbawiony części wyposażenia. |
| 1903 | Maszyny okrętowe zostają usunięte. Od tego czasu pełnił funkcję okrętu treningowego dla mechaników okrętowych. |
| 04.1904 | Nazwa okrętu zostaje zmieniona na "TENEDOS". Oprócz pełnienia funkcji treningowych okręt pełnił również rolę okrętu - bazy dla niszczycieli. |
| 1910 | Okręt zostaje przeholowany do Devonport, gdzie staje się częścią zespołu treningowo - szkoleniowego dla palaczy okrętowych. |
| 1912 | Nazwa okrętu została zmieniona na "INDUS IV". |
| 1914 | Okręt zostaje przeholowany do Invergordon, gdzie pełni rolę pływającego magazynu. |
| 01.1915 | Ponownie zmieniono nazwę, tym razem na "ALGIERS". |
| 07.01.1921 | Sprzedany na złom do Fryer, Sunderland. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
| 03.1873 - 01.1874 | Captain John D. McCrea | ||
| 01.01.1874 - 06.07.1875 | Captain Henry Duncan Grant, Channel squadron | ||
| 07.1875 - 04.1877 | Captain George H. Parkin | ||
| 04.1878 - 12.1878 | Captain Richard Bradshaw | ||
| 12.1878 - 10.1879 | Captain Frederick G.D. Bedford | ||
| 10.1879 - 10.1882 | Captain Albert Hastings Markham | ||
| 01.01.1885 - 12.1888 | Captain Henry Rose | ||
| 04.02.1890 - 05.1892 | Captain Francis S. Clayton | ||
| 24.05.1892 - 08.1893 | Captain Robert F. Hammick | ||
| 22.03.1901 | Captain Sir Edward Chichester, Bart. | ||
| 16.07.1902 | Captain Cecil F. Thursby | ||
| 23.06.1909 - 15.07.1910 | Commander Henry C. Carr | ||
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.
