Krążowniki zwiadowcze typu "SENTINEL" były ostatnim z czterech typów zwiadowczych krążowników zamówionych przez Admiralicję przed I wojną swiatową. Każdy z czterech typów miał nieco inny wygląd i został zbudowany przez inną stocznię - krążowniki typu "SENTINEL" zbudowała stocznia Vickers Limited, Barrow.
| Kraj: Wielka Brytania klasa: krążownik zwiadowczy |
Specyfikacja
| Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
| SENTINEL (ex. INCHKEITH) | Vickers, Barrow | 08.06.1903 | 19.04.1904 | ?.04.1905 | Sprzedany w 1923 r. |
| SKIRMISHER | Vickers, Barrow | 29.07.1903 | 07.02.1905 | ?.07.1905 | Sprzedany w 1920 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
| Wyporność pełna | 3100 t. |
| Wyorność normalna | 2895 t. |
| Długość całkowita | 116,13 m (381 ft 0 in) |
| Długość między pionami | 109.73 m (360 ft 0 in) |
| Szerokość | 12,19 m (40 ft 0 in) |
| Zanurzenie średnie | 4,27 m (14 ft 0 in) |
Napęd:
| Maszyny | Dwie 4-cylindrowe maszyny parowe typu TE; 12 kotłów wodnorurkowych firmy Vickers-Express, 2 śruby |
| Moc indykowana | w trybie forsownym: 17 000 ihp |
| Prędkość projektowana | w trybie forsownym: 25 węzłów |
| Paliwo | 410 t. węgla |
| Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
| Pokład | 9 mm - 38 mm (5/8 in - 1½ in) |
| Stanowisko dowodzenia | 76 mm (3 in) |
Uzbrojenie:
| Początkowe | 10 dział 76 mm (3 in) 12-funtowych (12 pdr) 18 cwt QF; 8 dział 47 mm (1,85 in) 3-funtowych (3 pdr) QF; 2 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
| Modernizacja w 1905 r. | 12 dział 76 mm (3 in) 12-funtowych (12 pdr) 18 cwt QF; 8 dział 6-funtowych (6 pdr) Hotchkiss QF; 2 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
| Modernizacja w latach 1913-1914 | 9 dział 102 mm (4 in) Mk. IV QF; 8 dział 6-funtowych (6 pdr) Hotchkiss QF; 2 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Ludzie:
| Załoga | 289 oficerów i marynarzy (spotyka się także liczbę 268) |
Projekt
Zasadniczym zadaniem krążowników klasy scout wg. Admiralicji miało być wspieranie niszczycieli w atakach torpedowych, obrona właśnej floty i niszczycieli flotylli przed atakami wrogich lekkich okrętów oraz zadania zwiadowcze prowadzone na rzecz floty. Dlatego też w założeniach miały one rozwijać odpowiednią prędkość, ustaloną dla pierwszych typów na minimum 25 węzłów. W maju 1902 r. Admralicja zasadniczo nakreśliła tylko podstawowe ramy i wymagania (oprócz prędkości zależało im na niewielkim zanurzeniu, opancerzeniu odpowiadającym półtoracalowemu pancerzowi w stylu krążowników pancernopokładowych lub w postaci pasa burtowego oraz odpowiedniemu uzbrojeniu, które zostało określone z góry), szczegóły konstrukcji zostawiając poszczególnym z czterech stoczni. Każda z nich dostała za zadanie zaprojektowanie i wybudowanie dwóch jednostek - po jednej zamówiono w Programie Rozbudowy Floty na lata 1902/03, i po jeszcze jednym okręcie w nadchodzącym roku. Stocznia Vickers Limited, Barrow była autorem krążowników zwiadowczych podtypu "SENTINEL". Cztery kolejne 12-funtówki zostały dodane do specyfikacji w sierpniu 1902 r., gdyż uznano że początkowa liczba 6 takich dział może okazać się niewystarczająca.
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność pełna nowych okrętów wynosiła 3100 t. Długość całkowita wynosiła 116,13 m (381 ft 0 in), pomiędzy pionami 109.73 m (360 ft 0 in). Szerokość okrętów liczyła 12,19 m (40 ft 0 in). Zanurzenie średnie wynosiło 4,27 m (14 ft 0 in). Z racji tego iż każda z czterech stoczni dostałą wolną rękę w trakcie projektowania kadłubów i nadbudówek, różniły się one wyglądem w podtypach. Krążowniki typu "SENTINEL" od względem budowy kadłuba charakteryzowały się umieszczeniem trzech kominów jednak nieco niższych niż w innych typach krążowników zwiadowczych i dziobu typu prostego. Dodatkowo charakterystyczną cechą tych krążowników był dziobowy pokład pancerny ukształtowany na tzw. "skorupę żółwia", podobnie jak we wczesnych konstrukcjach niszczycieli i torpedowców.
Uzbrojenie
Uzbrojenie okrętów było niemal identyczne we wszystkich czterech typach krążowników zwiadowczych. Początkowo uzbrojenie okrętów składało się z 10 dział 76 mm (3 in) 12-funtowych (12 pdr) 18 cwt QF, 8 dział 47 mm (1,85 in) 3-funtowych (3 pdr) QF oraz 2 wyrzutnie torped 457 mm (18 in). Działa 12-funtowe byłu umieszczone po trzy na dziobie i na rufie, pozostałe cztery znajdowały się na burtach, na śródokręciu. Niedługo po ukończeniu budowy dodano dwa dodatkowe działa 12-funtowe umieszczone na burtach tuż za dziobową nadbudówką, zamieniono rónież działa 3-funtowe na 6-funtowe. Mimo to nadal okręty te były krytykowane za niedostateczne uzbrojenie w artylerię, więc w latach 1913-1914 zdecydowano o kolejnym przezbrojeniu. Zamiast dział 12-funtowych zamontowano 9 dział 102 mm (4 in) Mk. IV QF.
Opancerzenie
Jeżeli chodzi o różnice pomiędzy projektami poszczególnych typów krążowników zwiadowczych, to oprócz wyglądu zmiany dotknęły głównie opancerzenia. Na krążownikach typu "SENTINEL" zastosowano znany z wcześniejszych projektów pancerny pokład o grubości od 9 mm do 38 mm (5/8 in - 1½ in), natomiast zrezygnowano z pancerza burtowego. Dziobowy poklad pancerny został ukształtowany na tzw. "skorupę żółwia", podobnie jak we wczesnych konstrukcjach niszczycieli i torpedowców. Dodatkowo na burtach znajdowały się bunkry węglowe. Stanowisko dowodzenia było chronione pancerzem o grubości 76 mm (3 in).
Napęd
Krążowniki tego typu w przeciwieństwie do pozostałych dwóch typów krążowników zwiadowczych ("ADVENTURE" i "FORWARD") wyposażono w dwie 4-cylindrowe maszyny parowe typu TE, każda z nich przekazywała napęd na oddzielną śrubę. Okręty były wyposażone w 10 kotłów wodnorurkowych firmy Vickers-Express. Moc generowana przez maszyny została zaprojektowana na 17 000 ihp co przekładało się na osiąganie przez te okręty 25 węzłów. Na próbach HMS "SENTINEL" osiągnął 25,25 węzła przy mocy 17 500 ihp. Szybko okazało się iż prędkość ta stała się niewystarczająca w dobie nowoczesnych konstrukcji. Podczas I wojny światowej były wykorzystywane jak tradycyjne krążowniki pancernopokładowe.
Służba
HMS Sentinel
| 08.06.1903 | Położenie stępki pod okręt w stoczni Vickers Limited, Barrow. Początkowo okręt nazywał się "INCHKEITH", jednak krótko po rozpoczęciu budowy zmieniono mu nazwę na HMS "SENTINEL". |
| 19.04.1904 | Wodowanie okrętu. |
| 04.1905 | Ukończenie budowy. 25 kwietnia 1905 r. okręt został wcielony do służby. |
| 1905 - 1907 | Okręt po ukończeniu budowy włączono w skład Channel Fleet. |
| 1907 - 1909 | Okręt przeniesiono czasowo do rezerwy. |
| 1909 - 1912 | Okręt dołączył do 5. Destroyer Flotilla, 3. Fleet. |
| 1912 - 1913 | Okręt przeszedł remont. |
| 1913 | Okręt dołączył do 3. Light Cruiser Squadron. Później w tym samym roku dołączył do 9. Destroyer Flotilla, Nore. |
| 1913 - 1914 | Okręt skierowano do 6. Destroyer Flotilla, Portsmouth/Dover. |
| 1914 - 1915 | Okręt dołączył do 8. Destroyer Flotilla, Forth. Potem, w 1915 r. okręt włączono do składu 6. Light Cruiser Squadron w Humber. |
| 1915 - 1918 | Okręt przeniesiono na Morze Śródziemne. W 1918 r. okręt działał na Morzu Egejskim. |
| 12.11.1918 - 1919 | Okręt skierowano na Morze Czarne. |
| 04.1919 | Okręt został zdjęty ze służby w Sheerness. |
| 06.07.1920 - 1922 | Okręt był używany jako okręt treningowy dla mechaników okrętowych (Mechanical Training Establishment) w Chatham. |
| 18.01.1923 | Okręt został sprzedany dla Young z przeznaczeniem na złom. 20 czerwca 1923 dotarł na złomowanie do Sunderland. |
Znani dowódcy (przydziały)
| 01.03.1905 - 11.06.1907 | Commander Edward H. F. Heaton-Ellis | ||
| 12.06.1907 - 06.08.1909 | Commander Harry L. d'E. Skipwith | ||
| 06.08.1909 - 08.08.1911 | Commander John G. de O. Coke (pod koniec 1909 r. został czasowo wypożyczony na krążownik HMS "BELLONA") | ||
| 08.08.1911 - 08.1912 | Commander Robert C. Kemble Lambert | ||
| 01.07.1913 - 20.08.1913 | Commander John E. Cameron | ||
| 19.08.1913 - 08.1914 | Lieutenant in Command Gerald Harper | ||
| 14.08.1914 - 04.04.1916 | Commander Henry W. Osburn | ||
| 12.01.1916 (?) - 15.06.1916 | Commander Archibald Cochrane | ||
| 15.06.1916 - 01.1918 | Commander Walter J. C. Lake | ||
| 01.1918 - 31.01.1918 | Commander Francis G. G. Chilton | ||
| 31.01.1918 - 01.01.1919 | Commander Andrew L. Strange | ||
| 01.01.1919 - 04.1919 | Commander Alfred F. St. C. Armitage (czasami spotykana jest data 13 czerwca 1919 r. jako zakończenie kadencji) | ||
HMS Skirmisher
| 29.07.1903 | Położenie stępki pod okręt w stoczni Vickers Limited, Barrow. |
| 07.02.1905 | Wodowanie okrętu. |
| 07.1905 | Ukończenie budowy. |
| 1905 - 1907 | Okręt został czasowo przeniesiony do rezerwy. |
| 1907 - 1909 | Okręt dołączył do 5. Destroyer Flotilla z miejscem bazowania w Dover. Flotylla była częścią Home Fleet. |
| 05.1909 - 1910 | Okręt włączono do sładu 2. Destroyer Flotilla. |
| 1910 - 1912 | Okręt dołączono jako lidera flotylli do 4. Destroyer Flotilla, 3. Fleet z miejscem bazowania w Portsmouth. |
| 1912 - 13 | Okręt został poddany remontowi. |
| 1913 - 1914 | Po zakończeniu remontu okręt najpierw wziął udział w letnich manewrach Floty, a potem, w lipcu 1913 r. włączono go w skład 7. Destroyer Flotilla w Devonport |
| 1914 - 1915 | Po rozpoczęciu wojny okręt przeniesiono do Humber z całą flotyllą. 15 grudnia 1914 r. niemieckie krążowniki liniowe, wspierane przez pancerniki sił głównych niemieckiej floty, wyruszyły na wyprawę przeciwko nadmorskim miastom: Scarborough, Whitby i Hartlepool. Brytyjczycy analizując wzmożony ruch radiowy zostali ostrzeżeni, że Niemcy prawdopodobnie przeprowadzą jakąś operację i wysłali Grand Fleet. Admiral George A. Ballard, Admirał Patrolu dowodzący siłami patrolowymi (Admiral of Patrols), z powodu złej pogody nakazał siłom pod swoim dowództwem pozostać w portach, dopóki nie otrzymają wyraźnych rozkazów płynących z Admiralicji. Po otrzymaniu wiadomości o bombardowaniu Ballard wyruszył z Humber na HMS "SKIRMISHER" wraz z 8 torpedowcami. Ciężkie warunki pogodowe zmusiły Ballarda do wysłania torpedowców z powrotem do portu, podczas gdy HMS "SKIRMISHER" przeszukiwał wybrzeże w poszukiwaniu niemieckich okrętów. Poszukiwania okazały się bezskuteczne gdyż Niemcy odpłynęli na wschód, zanim Ballard dotarł do bombardowanych miast. |
| 05.1915 - 10.1915 | Okręt włączono do składu 6. Light Cruiser Squadron w Humber. Eskadra miała za zadanie osłaniać wybrzeże przed niemieckimi sterowcami. |
| 10.1915 - 05.1919 | Po rozwiązaniu 6. Light Cruiser Squadron okręt został przeniesiony na Morze Śródziemne. We wrześniu 1917 r. okręt dołączył do Aegean Squadron na Morzu Egejskim. W dniu 20 stycznia 1918 r. turecki krążownik liniowy "YAVUZ SULTAN SELIM" (wcześniej niemiecki "GOEBEN") i lekki krążownik "MIDILLI" (dawniej "BRESLAU") wyruszyły na Morze Śródziemne z Dardaneli. Tureckie okręty zaatakowały i zatopiły monitory "RAGLAN" i "M28" w bitwie pod Imbros. Na wieść o ataku na monitory, Captain P. W. Dumas, dowódca starego pancernika HMS "AGAMEMNON", bazujący w porcie Mudos wraz z HMS "SKIRMISHER" krążownikiem zwiadowczym HMS "FORESIGHT" i lekkim krążownikiem "LOWESTOFT", polecił okrętom aby rozpoczęły przygotowania do zaatakowania tureckich okrętów. Tymczasem dowódca zespołu tureckiego wiceadmirał Hubert von Rebeur-Paschwitz, nakazał obu krążownikom zaatakować Mudros. Wkrótce oba okręty tureckie wpadły w miny, "MIDILLI" wkrótce zatonął, a "YAVUZ" został poważnie uszkodzony. Zanim brytyjskie okręty opuściły port Mudros, "YAVUZ" zdołał schronić się w Dardanelach. |
| 06.1919 | Po powrocie do Wielkiej Brytanii okręt przeszedł do rezerwy i bazował w Immingham, Humber. |
| 03.03.1920 | Okręt został sprzedany dla Thos W Ward,Preston z przeznaczeniem na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
| 24.07.1905 - 01.01.1907 | Captain Walter H. Cowan (oraz jako Commodore, Second Class dla torpedowców i niszczycieli bazujących w Devonport) | ||
| 02.01.1907 - 02.01.1908 | Commander Reginald Yorke Tyrwhitt | ||
| 02.01.1908 - 04.01.1910 | Commander Edward Reeves | ||
| 04.01.1910 - 16.01.1912 | Commander James U. Farie | ||
| 16.01.1912 - 18.04.1913 | Commander William H. D. Boyle | ||
| 01.07.1913 - 02.09.1913 | Commander John B. Sparks | ||
| 07.10.1913 - 05.03.1914 | Captain Francis G. St. John (oraz jako Captain (D) 7. Destroyer Flotilla) | ||
| 21.03.1914 - 05.05.1915 | Captain Francis C. Brown (oraz jako Captain (D) 7. Destroyer Flotilla) | ||
| 16.05.1915 - 08.06.1916 | Captain Francis C. Brown (oraz jako Captain (D) 7. Destroyer Flotilla) | ||
| 15.06.1916 - 07.1918 | Acting Captain Archibald Cochrane | ||
| 07.1918 - 21.07.1919 | Commander Morshead B. Baillie-Hamilton | ||
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.
